اسلام در ایتالیاحضور اسلام در ایتالیا در واقع یک بازگشت محسوب می‌شود. ایتالیا گذشته قابل ذکری به عنوان یک نیروی استعماری بزرگ ندارد و روابط بازرگانی آن با جهان اسلام، از گذشته تاکنون همواره وجود داشته است. ۱ - بازگشت اسلام به ایتالیااز دیدگاه تاریخی، حضور اسلام در ایتالیا در واقع یک بازگشت محسوب می‌شود. در ایتالیا حضور مسلمانان عرب در جزیرة سیسیل از قرن ۷ میلادی به چشم می‌خورد و از قرن ۹ تا ۱۱ میلادی این جزیره تحت کنترل مسلمانان بوده است. در قرن ۱۸ میلادی نیز در چندین شهر از جمله در «جنوا»، «لیورنو» و «ناپل»، برای مسلمانانی که از کشورهای اسلامی از مغرب تا بوسنی به ایتالیا آمده بودند مساجدی ساخته شد. ایتالیا گذشته قابل ذکری به عنوان یک نیروی استعماری بزرگ ندارد و روابط بازرگانی آن با جهان اسلام، از گذشته تاکنون همواره وجود داشته است. جریان مهاجرت به ایتالیا در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی سرعت زیادی به خود گرفت فرایند ورود و اسکان مسلمانان به ایتالیا را می‌توان شتابان‌تر از سایر نقاط اروپا دانست. اسلام در قالب اجتماع بزرگی از مسلمانان به ایتالیا وارد شده است. کاملاً روشن است که اسلام در ایتالیا سریعاً جا باز کرده است و همراه با آن مساجد، انجمن‌ها، فرق صوفیه و دراویش، جنبش‌های سیاسی، تولیدات فکری، ارتباط با قدرت‌های فراملی، مداخله کشورهای مبدا و نو گروندگان به اسلام در همه جا دیده می‌شود. البته همه این پدیده‌های اسلامی اکنون در ایتالیا یافت می‌شود. اما بدون تردید، مسائل مربوط به رهبری (به ویژه در سطح کشوری) هنوز حل و فصل نشده و رقابت همچنان ادامه دارد. ۲ - جمعیت مسلمانانبیش از ۹۰۰ هزار خارجی در ایتالیا اقامت قانونی دارند که در میان آنان حدود ۳۰۰ هزار نفر (۳۳%) اهل کشورهای اسلامی یا کشورهایی که جمعیت مسلمان دارند هستند. اگر به این رقم اخیر افراد مهاجر غیرقانونی اما ساکن در ایتالیا و ایتالیایی‌هایی که به اسلام روی آورده‌اند و کسانی که تابعیت ایتالیایی گرفته‌اند را بیافزاییم، با کمی تساهل می‌توان مدعی حضور پانصد هزار مسلمان در ایتالیا شد. این تعداد را در ضمن می‌توان کسانی دانست که به‌اندازه کافی مستقرند، تا بتوانند منشا خواسته‌های دینی و مذهبی اسلامی در ایتالیا باشند. حدود یک سوم مسلمانان ایتالیا اهل مراکش و بقیه از چندین کشور دیگر هستند. از مصر تا ایران گرفته، از تونس تا یوگسلاوی سابق، از سنگال تا آلبانی، از سومالی تا پاکستان و از سایر نقاط دیگر به ایتالیا مهاجرت کرده‌اند. اسلام در ایتالیا با سرعتی به مراتب بیشتر از سایر مناطق اروپا در حال گسترش است. برای مثال تا سال ۱۹۷۰ تنها یک مسجد در ایتالیا وجود داشت، اما رونق واقعی این گسترش در همین اواخر بوده است. به طوری که اکنون بیش از ۶۰ مسجد و ۱۰۰ تا ۱۲۰ نمازخانه در ایتالیا ساخته شده است. ۳ - گروه‌های اسلامی مهماز جمله گروه‌هایی که اهمیت‌شان رو به افزایش است چند نهضت سیاسی، مذهبی را می‌توان برشمرد که در جامعه مسلمانان ایتالیا حضور داشته و صاحب نفوذند. اما برخی از آنان در مقایسه با دیگران حضور جا افتاده‌تری دارند، مانند سازمان جماعت تبلیغ و اخوان المسلمین، که شاید اهمیت آنها به‌عنوان یک تکیه‌گاه ایدئولوژیک بیشتر از یک سازمان متشکل برای برخی مسلمانان ساکن ایتالیا باشد. دیدگاه‌های آنان در میان رهبری اتحادیه دانشجویان مسلمان (USMI) و برخی مراکز دیگر اسلامی اهمیت خاصی دارد. ۴ - رهبری مسلمانان ایتالیااما مهمترین بازیگران در نقش رهبری جامعه مسلمانان ایتالیا در شرایط کنونی را می‌توان اینگونه برشمرد: ۴.۱ - مرکز فرهنگی اسلامی ایتالیاهیات امنای این مرکز رسماً از سفیران کشورهای اسلامی در ایتالیا تشکیل شده است. گرچه نقش رهبری را عربستان سعودی از طریق گروه الرابطة العالم الاسلامی بر عهده دارد. ۴.۲ - اتحادیه اجتماعات و سازمان‌های اسلامیاین اتحادیه در سال ۱۹۹۰ میلادی به منظور ایفای نقش نمایندگی واقعی مسلمانان ایتالیا (در مقابل نمایندگی رسمی مرکز فرهنگی اسلامی رم) تاسیس شد. در کمیته مؤسس این تشکیلات، مرکز اسلامی میلان که به لحاظ تاریخی یکی از نیرومندترین و سازمان یافته‌ترین تشکل‌های اسلامی ایتالیا محسوب می‌شود و اتحادیه دانشجویان مسلمان (USMI) که بر نقش آن پیشتر تاکید شد، قرار دارند. این اتحادیه یک ماهنامه اسلامی دو زبانه (عربی و ایتالیایی) به نام ایل موسولمانو منتشر می‌کند و هدف اصلی آن دستیابی به توافق‌نامه‌ای با دولت ایتالیا به منظور شناسایی اسلام به عنوان یکی از ادیان رسمی کشور است. سازمان‌های فرا ملیتی مثل الرابطة العالم الاسلامی و جمعیت الدعوة لیبیایی نیز در ایتالیا نفوذ دارند. برخی دولت‌ها چون مراکش، تونس، مصر و ... نیز سعی دارند بر شهروندان خود در ایتالیا اعمال نظارت کنند. همچنین ایتالیایی‌های نو گرویده به اسلام و به خصوص نو گرویدگان شیعه، اخیراً شروع به ساختن شبکه‌های خود در سطح اروپا نموده‌اند. اما باید بر نقش نو گرویدگان به اسلام نیز تاکید کنیم. آنان کسانی‌اند که زبان ایتالیایی را بهتر می‌دانند؛ از دانش مورد نیاز برای سازماندهی گروه‌ها در چارچوب جامعه ایتالیا برخوردارند و به نظر می‌رسد بهتر قادر به یافتن منابع مالی مورد نیاز خود باشند. اما همه اینها به این معناست که نو گرویدگان ایتالیایی با طرز فکر و سبک زندگی خاص خود در قالب اسلام، رابط اصلی با رسانه‌ها و به طور کلی با جامعه ایتالیایی می‌شوند. به نظر می‌رسد آنان حتی قادرند بر چهره‌ای که از اسلام در جامعه عرضه می‌شود، تاثیر زیادی بگذارند. ناگفته نماند که متاسفانه چهره‌ای که هم اکنون از اسلام در این جامعه معرفی شده است، بسیار متفاوت از واقعیت چهره دین مبین اسلام و سیره واقعی مسلمانان ایتالیا است. ۵ - پانویس۶ - منبعپایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «حضور اسلام در ایتالیا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۶/۹. |